İstiridye mantarı yetiştiriciliği birçok çiftçinin uzun yıllardır ilgi duyduğu konulardan biridir. Birçok firmanın ve devletin, istiridye mantarı yetiştirenlere verdiği destek de bunun sebeplerinden biridir. Yaygın olarak yetiştirilen ve üretilen istiridye mantarının ekonomik açıdan değeri yüksektir. Bu mantar türü kavak ve kayık ağaçlarının yanı başında, karanlık, nemli, sıcak olmayan ve bol oksijenli bölgelerde çok verimli yetişir. İstiridye mantarı üretimini yapmak için, yetiştiği doğal ortam tamamen sağlanmalıdır. Kavak ve kayın ağacının köklerinde yetiştiği için kavak mantarı da denir. Bu ağaç ortamının hazırlanması, kompost denilen maddeyle sağlanır. Kompostta yer alan mantar miselinin yani mantar tohumunun, uygun doğal koşullar altında kuluçka dönemi oluşur ve mantar vermeye hazırlanır. Kültür mantarları gibi her köşe başında rastlanması mümkün değildir.
İstiridye mantarı kompostunda bulunan substrat adlı besinler, içerisinde karbon ve azot maddelerini taşır. Bu maddeler, istiridye mantarının ihtiyaç duyduğu selülozu sağlar. Kavak ve kayın ağaçlarında selüloz oranı oldukça yüksektir ve istiridye mantarları bol selüloza ihtiyaç duyar. Selülozun fazla olduğu, bitki ve ağaç artıklarının yer aldığı nemli, mantar miseli yani mantar tohumu olan karışıma kompost denir.
Kompostlar oluşturulurken genelde saman veya pamuk kullanılır çünkü bu malzemeler ekonomiktir. Kompost oluşumu ekonomik açıdan kolaydır ancak dikkatle oluşturulması gerekir ki istiridye mantarları verimli bir şekilde yetişebilsin. Kavak veya kayın ağacı talaşları, bu ağaçların kepekleri de eklenirse zengin içerikli kompostlar meydana gelir. İstiridye mantarı kompostunun verimli olması, içerisinde barındırdığı kuru madde ve misel miktarıdır. En az %50 kuru maddelik, kuru maddenin en az %5’i kadar misel oranı gerçekleşirse istiridye mantarı kompostu en verimli kompostlardan olur.
İstiridye mantarı kompostu pH değeri de mantar verimini etkileyen bir diğer faktördür. 5,5-6,5 pH’a sahip kompostlar, istiridye mantarlarının rahatça yetişebilmesi için gereklidir. Eğer pH istenen seviyeye ulaşmadıysa alçı ve kireçle durum dengelenebilir. Kompost oluşumu için nem oranı da oldukça önemlidir. Eğer sıkıldığında suyu akmayacak derecede ıslaksa kompostunuz ideal demektir. Kompost üretimi yapılırken koşullara dikkat edilmezse, kompost hastalıkları ortaya çıkabilir.
İstiridye mantarının gelişimi, kompostun içinde bulunan substrata bağlıdır. İstiridye mantar miselleri substrat içinde bulunan azot ve karbon miktarına göre gelişim gösterir. İstiridye mantarı üretiminde kompost hazırlama aşaması oldukça kolaydır ancak içeriğindeki maddelerin oranının düzgün hazırlanması gerekir. Katı madde oranı, pastörizasyon, selüloz ve azot/karbon dengesi, nem ve misel miktarı gibi etmenler kompostun ve dolayısıyla istiridye mantarının verimini belirler.
Eğer kompost içeriğindeki maddelerin dengesi iyi ayarlanmazsa kompost hastalıkları ortaya çıkabilir. Pamuk çekirdeği kabuğu, pamuk tohumu, samanlar, talaş, mısır koçanı, pamuk gibi ürünler istiridye mantar kompost içeriğinde kullanılan temel maddelerdir. Bu malzemelere herkes kolayca erişebildiği ve ekonomik açıdan bütçeyi zorlamayan maddeler olduğundan, kompost içeriği kolaylıkla oluşturulabilir.
Ana maddeler dışında ilave besinler de kompost verimini yükseltir. Bu besinler ek protein ve azot takviyesini karşılayacak besinler olmalıdır. Pirinç kavuzu, buğday samanı, pirinç ve buğday kepeği, mısır unu ve yonca gibi doğal maddeler, istiridye mantarı kompost üretiminde kullanılan yardımcı besinlerdir. Misel gelişimi kompostun verimine bağlıdır. Bu nedenle verimli misellerin gelişmesi, bol ve dengeli içerikli kompostlar sayesinde olur.
İstiridye mantarı üretimi için gerekli olan kompostta, içeriğinde kullanılacak besinlerin oranı hakkında kesin bir kural yoktur. Her madde birbirini dengelemeli, bu dengeyi oluşturmak için kullanılacak besinlerin oranı kompostu hazırlayan tarafından belirlenebilir. Dengeli besinler hem maliyeti düşürür hem de istiridye mantarlarının coşmasını sağlar. Bu nedenle kompost üretiminde bilgili ve tecrübeli kişiler hazırlık yapmalıdır. Bilinmeden yapılan kompost, mantarlarınızı geliştirecek yerde zayıf hale getirir. Kompost nem oranını optimum seviyeye getirmek de istiridye mantarı kompostu üretiminde önemli bir faktördür. Nem oranı %65-%74 arası olmalıdır. Kompost içeriğinde kullanılan suda klor olmamalıdır.
Kompostlar bakımı yapılmadığında veya sterilizasyonu sağlanmadığında birçok farklı hastalığı içinde barındırabilir. Zararlı bakteriler ve mantarlar, hem kompostun işlevini yitirmesine hem de istiridye mantarlarının verimsizleşmesine neden olabilir. Kompostun hastalık kapması, önüne geçilmediği takdirde mantar üretiminin olduğu alanları bile devre dışı bırakabilir. Böyle bir olumsuz durumun yaşanmaması için hem mantar yetiştirilen ortamın kullanılmayacak hale gelmemesi hem de mantarların boşa gitmemesi için, kompost yapılacak besilerin ve kullanılan ekipmanların sürekli olarak temizlenmesi gerekir.
Ortamın ve kompostun steril hale getirilmesi, kimyasal malzemelerle ve pastörizasyon denilen temizleme işlemleriyle yapılabilir. Pastöre etmek, zararlı bakterilerin çoğunun ısıyla öldürülmesi ve zararının ortadan kalkmasını sağlayan, ısıya dayanan işlem demektir. Birçok besinin üretiminde kullanılan pastörizasyon, maddelerin 60 derecelik sıcaklıkta yaklaşık bir saat tutularak bakterilerden arınması işlemidir. Ekonomik ve kısa süreli bir yöntem olduğu için yaygın bir şekilde kullanılır. İstiridye mantarı kompostlarının pastörizasyonu buharla veya haşlama yöntemiyle yapılmaktadır.
Buharla yapılan pastörizasyon, nemli kompostun kare kazanlar içerisine yerleştirilerek, 65 derece gibi yüksek bir sıcaklıkta bir saat boyunca pastörize edilmesi işlemidir. Bu işlemde ısının komposta iletilmesi için metal kazanlar kullanılır, ayrıca kullanılan bu kazanların altı deliktir. Kazanın üstünden verilen buhar, kompostun içinden geçer ve delik kazanın altından çıkar. Böylece kompostun içi temizlenmiş olur. Buharla pastörizasyon esnasında, kompostun her tarafına buharın temas etmesi için sürekli olarak kazan karıştırılmalıdır. İşlem bittiğinde, havası temiz ve bol oksijenli alanda pastörizasyondan çıkmış kompost, 25 derecelik sıcaklığa gelene kadar soğutulur.
Süre ve yapım bakımından en kolay pastörize işlemi olan buharla pastörizasyon, kompost ve birçok besin maddesinin temizlenmesinde kullanılan temizleme işlemidir. Ekipmanlarının ilk kurulumunda fazla maliyet gerektirdiği için, küçük işletmelere uygun değildir. Katı madde öğütücü, karıştırıcı ve buhar jeneratörü, buharla yapılan pastörizasyonda kullanılan ekipmanlardır. Ancak bu ekipmanların maliyeti çok yüksek olduğu için, ilk kurulum yapılırken bütçeniz zorlanabilir.
Haşlama yönteminde ise tel sepete atılan samanlar, yine 60 derecelik sıcaklığa sahip olan suyun içinde 30 veya 60 dakika arası bekletilerek yapılır. Oldukça pratik ve düşük maliyetli olması nedeniyle küçük işletmelerde bu pastörizasyon yöntemi daha uygundur. Ancak bu yöntem suyla beraber akıp gidecek maddelerin kullanıldığı kompost sterilizasyonu için uygun değildir. Pamuk, keten ve talaş gibi besinler kullanıldıysa, kompostlar haşlama ile pastörize edilmemelidir. Samanın kullanıldığı kompostlara haşlama pastörizasyonu gerekir.
Haşlama yönteminde çok fazla su tüketimi olmaktadır. Bu yöntem kullanılırken göz önünde olması gereken faktörlerden biri olan su tüketimini, maliyetinizi hesaplayıp yapabilirsiniz. Bu pastörizasyon işlemini çuval kullanarak da yapabilirsiniz. İşlem bittikten sonra samanların süzülmesini bekleyip, 25 derecelik sıcaklığa gelene kadar beklettikten sonra, miselleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Miselleme şamasına gelinmeden önce, samanı sıkıp suyun akıp akmadığına bakmalısınız. Eğer su akmıyorsa miselleme aşamasını rahatlıkla gerçekleştirebilirsiniz.
Bu temizleme yöntemi, diğer tüm yöntemlerden daha ucuz ve kolay olduğu için sıklıkla tercih edilir. Hidrojen peroksit, asetik asit, alçı, kireç, hipoklorit gibi kimyasal maddeler kompostun temizlenmesini sağlayacaktır. Ancak bu tür maddeler hem insan sağlığına hem de istiridye mantarlarının verimine olumsuz yönde etki verebilir. Ayrıca zararlı kimyasallar çevre kirliliğine yol açabilir. Bu nedenle bu sterilizasyon yöntemi çok önerilmemektedir.
Tüm katı maddelerin temizlenip arındırılmasından sonra, soğuyan kompostlara istiridye mantarı miseli eklenmelidir. Ekleyeceğiniz tohum miktarı oranı, kompostta bulunan katı maddenin %5’i kadar olmalıdır. Miseller komposta eklendikten sonra poşetleme işlemi yapmalı, poşetlemenin üzerinden 48 saat geçtikten sonra kompostlar üretim alanına alınmalıdır. Kompostların içine hava girmesi için 10 santimetrelik arayla küçük hava delikleri açarsanız verimli kompost eldesi gerçekleştirebilirsiniz.
Mertgenç Mantar olarak, istiridye mantarı kompostu üretimi için gerekli olan birçok hizmette çiftçilerin ve üreticilerin yanında çalışmaktayız. İhtiyacınız olan üretim ortamını, kompost hazırlığını, üretim için gereken herhangi bir aşamada bizlerden yardım alabilirsiniz. Verimli istiridye mantarı kompost üretimi için gerekli olan aşamalardan herhangi birinde bizlerden destek alabilir, sağlıklı ve verimli istiridye mantarları yetiştirebilirsiniz.
Mert Genç Mantar Olarak Her Zaman Sizin İçin Buradayız
